Het Corona (Covid-19 virus) heeft niet alleen verregaande gevolgen voor onze samenleving en economie, maar ook op de tewerkstelling van onze medewerkers. Hieronder geven wij een aantal do's en dont's om u op weg te helpen.

Blijf up to date

U kon reeds via verschillende kanalen vernemen dat de overheid naarstig werkt aan verschillende steunmaatregelen om de impact op bedrijven en zelfstandigen tot een minimum te beperken.

Omdat de informatie continu wordt aangepast en geüpdatet, vermelden we hieronder enkele officiële sites waarop u normaal steeds de meest actuele informatie kan terugvinden:

• Specifieke Covid-19 site overheid: https://www.info-coronavirus.be/nl/
• FOD Financiën Covid-19 steunmaatregelen: https://financien.belgium.be/nl/ondernemingen/steunmaatregelen-betreffende-het-coronavirus-covid-19
• Vlaamse overheid m.b.t. overbruggingsrecht voor zelfstandigen: https://www.vlaio.be/nl/subsidies-financiering/subsidiedatabank/overbruggingsrecht-voor-zelfstandigen-coronavirus
• Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA): https://www.rva.be/nl/nieuws/tijdelijke-werkloosheid-ten-gevolge-van-de-beslissing-van-de-veiligheidsraad-van-12-maart-2020

 

Do's en dont's voor werkgevers en werknemers

Hieronder geven wij u graag enkele antwoorden op veelgestelde vragen van werkgevers en werknemers alsook een beknopt overzicht van de thans reeds bekende steunmaatregelen.

1. Welke maatregelen kan/moet ik als werkgever preventief nemen?

Als werkgever bent u verantwoordelijk voor het welzijn van uw werknemers. U heeft de plicht om te zorgen voor veilige en gezonde werkomstandigheden. Dat betekent dus ook dat u verplicht bent om een aantal voorzorgsmaatregelen te nemen om bijvoorbeeld het risico op besmetting te beperken, zoals:

• Het personeel te informeren en te sensibiliseren, bijvoorbeeld op het gebied van hygiëne;
• Richtsnoeren geven over wat te doen wanneer werknemers denken dat ze het virus hebben opgelopen;
• Werknemers herinneren aan hun recht om de bedrijfsarts te bezoeken;
• Zorgen voor voldoende toegang tot zeep en misschien tot handwasautomaten,
• Kantoren en IT-apparaten extra schoonhouden
• De interne en externe preventiediensten raadplegen om het beleid van de onderneming te bespreken;
• Het internationale reisbeleid heroverwegen: alle reizen naar getroffen gebieden waarvoor de Belgische overheid een negatief reisadvies heeft gegeven, annuleren en het reizen beperken tot wat strikt noodzakelijk is;
• …

De WHO heeft een in een advies een aantal preventiemaatregelen opgesomd die u als bedrijf kan nemen op de werkvloer. Deze maatregelen vindt u terug op hun officiële website.

2. Een van mijn werknemers vertoont symptomen van Corona of komt net terug uit een risicogebied. Wat kan ik doen?

Zolang een werknemer geen arbeidsongeschiktheidsattest van zijn geneesheer binnenbrengt, moet u hem als arbeidsgeschikt beschouwen.

U kan als werkgever niet uw personeelsleden:

• vragen om een medisch attest te overhandigen dat bewijst dat ze niet besmet zijn.
• dwingen om naar een dokter te gaan.
• dwingen om zich te isoleren en een tijdje te stoppen met werken
• toegang tot de werkvloer weigeren. U heeft immers de verplichting om werk te verschaffen aan uw personeelsleden. Weigert u dit toch, dan stelt u zich bloot aan aansprekelijkheid, contractbreuk en zelfs een schadevergoeding. Zelfs indien u het loon van de werknemer zou doorbetalen.
• dwingen om van thuis te werken (met recht op het normale salaris)..

U kan als werkgever wel (met) uw personeelsleden:

• adviseren om hun eigen arts te raadplegen of een (niet verplicht) bezoek te brengen aan de bedrijfsarts.
• in onderling overleg met uw personeelsleden overeenkomen dat zij op afstand (vanuit thuis) werken voor een bepaalde tijd (bv. 14 dagen = het tijdstip van incubatie) of (on)betaalde vakantiedagen opnemen.

Wenst u met uw personeelsleden bepaalde afspraken te maken? Zorg ervoor dat u dit vastlegt in een schriftelijke overeenkomst. Laat ons u daarbij helpen en neem vandaag nog contact met ons op.

Werkgevers die van mening zijn dat een quarantainemaatregel vanuit bedrijfseconomisch oogpunt vereist is, moeten een dergelijke beslissing dan ook niet lichtvaardig nemen. De werkgever zal moeten kunnen aantonen dat de beslissing proportioneel, noodzakelijk en uitzonderlijk is met het oog op de gezondheids- en veiligheidsverplichtingen. In die situatie is er geen tussenkomst van de RVA wegens technische of economische werkloosheid. Een werknemer die noodgedwongen naar huis wordt gestuurd, zal aanspraak kunnen maken op loon (of een schadevergoeding gelijk aan het loon), ook al zou hij geen prestaties leveren.

Als werkgever bent u bovendien verantwoordelijk voor het welzijn van uw werknemers en heeft u de plicht om te zorgen voor veilige en gezonde werkomstandigheden. Als u signalen heeft dat iemand binnen het bedrijf besmet is, dan is het aan te bevelen om contact op te nemen met de bedrijfsarts, wat kan leiden tot een (verplicht) onderzoek van personeelsleden. U bent verplicht het advies van de bedrijfsarts te volgen.

3. Als gebieden afgesloten zijn en mijn personeelsleden niet kunnen komen werken, moet ik dan loon betalen?

Een lockdown of verplichte quarantaine op bevel van de overheid wordt beschouwd als een vorm van tijdelijke overmacht die de schorsing van de arbeidsovereenkomst tot gevolg heeft.

De werknemers die ingevolge een lockdown of een quarantaine niet kunnen komen werken, zijn dus rechtmatig afwezig en kunnen hiervoor niet worden ontslagen of gesanctioneerd, maar ze hebben geen recht op loon. In geval van overmacht hoeft de werkgever immers geen salaris te betalen.

In bepaalde gevallen en voor zover aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, kan de werknemer recht hebben op een tijdelijke werkloosheidsuitkering van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA).

4. Mijn werknemer is voor privé of professionele doeleinden vertrokken naar het buitenland en kan niet terugkeren omwille van een vliegverbod of een verplichte quarantaine door de (Belgische of buitenlandse) overheid.

De werknemer die ingevolge deze overmachtssituatie niet kan komen werken, verliest zijn recht op loon, maar kan onder bepaalde voorwaarden een werkloosheidsuitkering krijgen gelijk aan een percentage van hun geplafonneerd loon (2.754,75 Euro bruto). Dit percentage is tijdelijk opgetrokken van 65 tot 70%).

5. Mag mijn werknemer weigeren om op zakenreis te vertrekken naar besmet gebied of een risicovolle regio?

Een werknemer mag niet weigeren om zijn werk te doen. Het niet uitvoeren van de instructie van de werkgever, kan worden beschouwd als werkweigering die onder bepaalde omstandigheden kan worden beschouwd als dringende redenen. Toch is voorzichtigheid hier geboden en is de kans reëel dat een rechtbank de werkweigering gezien de coronahysterie een onvoldoende ernstige fout vinden om de arbeidsovereenkomst onmiddellijk te verbreken. In deze omstandigheden is het aangewezen in dialoog te gaan met de werknemer.

6. Kan een werknemer eisen om te telewerken omwille van het coronavirus?

Wanneer er zich een onvoorzienbare situatie voordoet (zoals ingevolge het Coronavirus of de begeleidende maatregelen) of om persoonlijke redenen, kan een personeelslid aan de werkgever vragen om occasioneel van thuis of van een andere locatie dan het bedrijf te werken. In principe moet de werknemer binnen een redelijke termijn voorafgaand aan het telewerk een aanvraag formuleren, met vermelding van de redenen. Die redelijke termijn zal gezien de coronacrisis met de nodige souplesse worden bekeken.
De werkgever mag dit telewerk weigeren als hij daar redelijke motieven voor heeft. Bijvoorbeeld omdat de functie niet kan worden uitgeoefend via telewerk of omdat de aanwezigheid van de werknemer op de werkvloer vereist is.
Buiten het feit dat het telewerk van thuis of op locatie wordt verricht, verandert het in principe niets. De werknemer oefent zijn functie verder uit tijdens de overeengekomen uren. De praktische organisatie van het telewerk (wie staat in voor de apparatuur, op welke wijze en tijdstippen is de werknemer bereikbaar, maximale duur van het telewerk…) kan opgenomen zijn in een cao of een arbeidsreglement. Bij gebrek daaraan legt u de afspraken best vast in een individuele overeenkomst. Wij helpen u hierbij graag verder.

7. Door de maatregelen van de overheid ben ik verplicht mijn zaak volledig of op bepaalde dagen te sluiten. Wat zijn de gevolgen voor mijn personeel?

Bedrijven waar de productie stilvalt bv. omdat ze zonder grondstoffen, materialen of onderdelen vallen, en die daardoor hun personeel niet meer kunnen tewerkstellen, kunnen een beroep doen op tijdelijke werkloosheid wegens overmacht. Er moet wel een link zijn tussen het virus en de overmacht.
Wanneer de activiteiten door een overheidsbeslissing worden stilgelegd, zoals bv. de sluiting van horecazaken of winkels gaf de Rijksdienst voor Arbeidsbemiddeling (RVA) aan dergelijke gevallen te zullen erkennen en financieel te zullen tussenkomen voor het toekennen van een uitkering aan de betrokken werknemers.

8. Wat als ik werknemers preventief naar huis stuur (bv. omdat ze terugkomen uit een getroffen regio of in contact gekomen zijn met een persoon die besmet is). Kan deze dan een werkloosheidsuitkering ontvangen?

Neen. Wanneer er geen concrete aanwijzingen zijn voor besmettingsgevaar, maar een louter preventieve maatregel wordt genomen, kan u geen beroep doen op de tijdelijke werkloosheid.

Let wel: er is enkel recht op tijdelijke werkloosheid wegens overmacht voor dagen waarvoor de werknemer geen recht heeft op loon. Een werknemer die vakantie opneemt, kan dus niet gaan stempelen.

Een werknemer die ziek is, heeft geen recht op een werkloosheidsuitkering, maar op gewaarborgd loon van de werkgever, en daarop aansluitend een ziekte-uitkering van zijn mutualiteit.

9. Bestaat er een soort "pandemie"-fonds waar ik als ondernemer vergoeding kan vragen?

Nee, er zijn op dit ogenblik geen specifieke fondsen. Wel heeft de overheid een aantal maatregelen genomen om de financieel nadelige gevolgen van de coronacrisis deels te compenseren (zie hieronder verder).

10. Is er een verzekering waarop ik kan terugvallen die een van de kosten dekt die verband houden met de Coronacrisis?

Werkgevers hebben alleen de verplichting om een verzekering voor arbeidsongevallen te hebben (dit zijn verplichte particuliere verzekeringscontracten). Er zijn mogelijkheden om de financiële gevolgen van ziekte van de werknemers te verzekeren, maar dit gaat meestal om een verzekering gewaarborgd inkomen ten gunste van de werknemer.

Er bestaan ook particuliere groepsverzekeringen die voorzien in een verzekering in geval van langdurige ziekte, zodat de werknemers extra voordelen genieten bovenop de wettelijke ziekte-uitkeringen, ten laste van het ziekenfonds. Ook hier zijn dergelijke extra uitkeringen niet gebruikelijk en in ieder geval niet opgenomen in de meeste groepsverzekeringen.
Maatregelen momenteel voorzien door de overheid (bron Voka)

11. Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht + verhoging uitkering

De tijdelijke werkloosheid omwille van overmacht wordt verlengd tot 3 april 2020. Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht zal ook ingeroepen kunnen worden in afwachting van de erkenning als ‘onderneming in moeilijkheden’. Ondernemingen hebben die erkenning nodig om bedienden op tijdelijke werkloosheid om economische redenen te kunnen zetten. De erkenning van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht gebeurt binnen de drie à vier dagen. Uw sociaal secretariaat dat dit aanvragen en opvolgen. De uitkeringen worden tijdelijk verhoogd van 65% naar 70% om zo het inkomensverlies te beperken. Let op, een werknemer die in de tijdelijk werkloosheid zit kan zijn opzeg geven zonder enige vorm van opzegtermijn.

Zo zal in bepaalde gevallen er sprake kunnen zijn van een situatie van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht of wegens economische redenen (ook in gevallen die niet gerelateerd zijn aan een besmetting binnen de onderneming). In dergelijk geval kan de werkgever de arbeidsovereenkomst van bepaalde werknemers schorsen. Er kan bijvoorbeeld gedacht worden aan gevallen wanneer de leveranciers van de onderneming niet meer leveren omwille van de verspreiding van het coronavirus, wanneer het cliënteel van de onderneming collectief wegblijft, wanneer een werknemer niet op het werk geraakt omdat hij in quarantaine wordt geplaatst, of wanneer de activiteiten door een overheidsbeslissing worden stilgelegd, enz. De Rijksdienst voor Arbeidsbemiddeling (RVA) gaf aan dergelijke gevallen te zullen erkennen en financieel te zullen tussenkomen voor het toekennen van een uitkering aan de betrokken werknemers. Voor wat betreft de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht gaf de RVA thans aan dergelijke gevallen te zullen erkennen tot en met 3 april 2020.

Opgelet: een loutere daling van het cliënteel of de loutere afwezigheid van werknemers zal niet aanvaard worden als een situatie van overmacht.

12. Betalingsplan voor sociale werkgeversbijdragen

Wat de sociale zekerheidsbijdragen voor het eerste en tweede kwartaal van 2020 betreft, zal de COVID-19 problematiek worden aanvaard als een factor die minnelijke betalingstermijnen mogelijk maakt.

13. Betalingsplan BTW

Het zal mogelijk zijn btw-aflossingen te spreiden en vrijgesteld te worden van de gebruikelijke boetes. Dit op voorwaarde dat de schuldenaar aantoont dat de betalingsmoeilijkheden verband houden met COVID-19.

14. Betalingsplan voor bedrijfsvoorheffing

Ook i.v.m. de bedrijfsvoorheffing zal het mogelijk zijn stortingen te spreiden en vrijgesteld te worden van de boetes. Onder dezelfde voorwaarde.

15. Betalingsplan personenbelasting/vennootschapsbelasting

Voor zover wordt aangetoond dat de belastingplichtige betalingsmoeilijkheden heeft door COVID-19, is het mogelijk uitstel van betaling te vragen voor de personenbelasting en de vennootschapsbelasting.

16. Vermindering van de voorafbetaling voor zelfstandigen

Als zelfstandigen in de loop van het jaar merken dat hun inkomsten lager liggen dan het bedrag dat is gebruikt als basis voor de berekening van hun bijdrage, kunnen ze een verlaging van de bijdrage vragen.

17. Uitstel of vrijstelling van betaling van sociale bijdragen voor zelfstandigen

Voor de sociale zekerheidsbijdragen voor de eerste twee kwartalen van het jaar 2020 wordt het uitstel met een jaar zonder nalatigheidsinteresten en de vrijstelling van betaling van de sociale zekerheidsbijdragen toegestaan. Opnieuw op voorwaarde dat er een aantoonbaar verband is met COVID-19.

18. Verkrijgen van een vervangingsinkomen voor zelfstandigen (overbruggingsrecht)

Onder dezelfde voorwaarde komen zelfstandigen in hoofdberoep in aanmerking voor het overbruggingsrecht op grond van gedwongen stopzetting van de activiteit, zodra die langer dan een week duurt. De financiële steun bedraagt 1266,37 euro per maand zonder gezinslast en 1582,46 euro met gezinslast. Deze kan aangevraagd worden bij de instelling van uw persoonlijke sociale bijdragen.

19. Flexibiliteit bij de uitvoering van federale overheidsopdrachten

Voor alle federale overheidsopdrachten waarvan wordt aangetoond dat de vertraging of niet-uitvoering te wijten is aan COVID-19, zal de federale staat geen boetes of sancties opleggen aan dienstverleners, bedrijven of zelfstandigen.