In 2001 werd een 17-jarige Turkse jongen veroordeeld tot 2,5 jaar cel. Hij had tijdens zijn eerste verhoor bij de politie bekentenissen afgelegd, maar zei achteraf dat hij daar met geweld toe gedwongen was. Zijn naam? Yusuf Salduz.

Yusuf Salduz putte al zijn beroepsmogelijkheden in Turkije uit. Het onderzoek was volgens hem oneerlijk gevoerd. Met een advocaat erbij, zei hij, zou hij nooit bekend hebben – en dus niet veroordeeld zijn. Jaren later gaf het Europees Hof voor de Rechten van de Mens hem gelijk: Salduz had recht op bijstand door een advocaat bij zijn eerste verhoor. Dankzij het Salduz-arrest heeft u dat recht vandaag ook.

In België trad de Salduz-wet in werking in 2012. Sindsdien hebt u een aantal belangrijke, onweerlegbare rechten wanneer u door de politie verhoord wordt.

Van uw vrijheid beroofd of niet?

Uw rechten bij een verhoor hangen af van de situatie. Er bestaan vier categorieën van verhoor waarvan de eerste van toepassing is op slachtoffers en getuigen, en de tweede en derde op verdachten die niet van hun vrijheid beroofd zijn. De vierde categorie krijgt de grootste bescherming: personen die van hun vrijheid beroofd zijn. In dat laatste geval is de politie verplicht om u in contact te brengen met een advocaat. Inderdaad geen overbodige luxe in zo’n intimiderende situatie.

De Salduz-wet in mensentaal

We gaan even dieper in op dat laatste geval: u wordt van bepaalde feiten verdacht en bent door de politie aangehouden. De politie is verplicht om u in contact te brengen met een advocaat vóór uw verhoor. U hebt recht op een vertrouwelijk gesprek met uw advocaat: het consultatierecht. U hebt ook een bijstandsrecht: uw advocaat mag bij het verhoor aanwezig zijn, maar zonder iets te zeggen.

Deze rechten hebben in de praktijk belangrijke gevolgen. Op welk moment van de dag of nacht u ook opgepakt wordt: een permanentiedienst verzekert dat er altijd een advocaat bereikbaar is. U mag ook vragen dat uw eigen advocaat wordt opgeroepen, onder bepaalde voorwaarden. Goed om weten: Agio voldoet aan die voorwaarden en staat vliegensvlug aan uw zijde.

Rechten bij verhoor: de korte versie

Kort samengevat? Wanneer u van uw vrijheid beroofd bent, luiden uw rechten zo:

• U heeft recht op medische bijstand;
• Niemand kan u dwingen iets te zeggen of uzelf te beschuldigen;
• U mag iemand op de hoogte brengen dat u opgepakt bent (met een paar uitzonderingen, die goed gemotiveerd moeten zijn);
• De politieambtenaar moet u een overzicht geven van de feiten waarvan u beschuldigt wordt;
• U mag een advocaat consulteren en vragen dat deze aanwezig is tijdens uw verhoor.

In alle andere gevallen …

Wanneer de politie u níét van uw vrijheid berooft, kunt u voorlopig – zeker tot eind november – geen aanspraak maken op een bijstandsrecht. Uw advocaat mag niet bij het verhoor aanwezig zijn. Datzelfde geldt ook wanneer u opgeroepen wordt voor een verhoor als spreekbuis voor uw onderneming. Maar u bent natuurlijk wél vrij om op voorhand met uw raadsman te overleggen. Meer zelfs: dat is in elk geval een verstandige zet.