In deze blogpost wordt ingegaan op de belangrijkste aanpassingen door het nieuwe Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV) van de procedure van vrijwillige vereffening voor de Besloten Vennootschap en Naamloze Vennootschap.

Bij de vereffening behouden de aandeelhouders nog controle over de vennootschap. De vereffenaar wordt aangesteld door de aandeelhouders en er is amper een actieve tussenkomst van de schuldeisers. Dit kan tot misbruiken leiden. Vanuit deze optiek werd de vereffeningsprocedure in de afgelopen twee decennia meermaals aangepast door de wetgever. De toegenomen regulering van de vereffeningsprocedure leidde ertoe dat deze procedure vaak als log en inefficiënt werd aanzien, dit onder meer door de verplichte tussenkomst van de rechtbank, o.a. om de benoeming van de vereffenaar te homologeren en het verdeelplan goed te keuren. De rechtbank dient haar tijd en middelen te spenderen in vereffeningen die werkelijk problematisch zijn. Vanuit deze bekommernis heeft het WVV enkele baanbrekende nieuwheden ingevoerd.

Veréénvoudiging van de niet-deficitaire vereffening
De tussenkomst van de rechtbank voor de bevestiging van de benoeming van de vereffenaar en de goedkeuring van het verdelingsplan is enkel nog vereist voor deficitaire vereffeningen. De tussenkomst van de rechtbank hangt dus af van de vermogenstoestand van de vennootschap gedurende de vereffeningsprocedure.

Bevestiging van benoeming vereffenaar
De benoeming van de vereffenaar zal enkel nog gehomologeerd moeten worden indien uit de staat van activa en passiva blijkt dat niet alle schuldeisers volledig betaald kunnen worden. Indien de waarde van het eigen vermogen kleiner is dan die van het vreemd vermogen op basis van de staat van activa en passiva, zal een rechterlijke controle dus noodzakelijk zijn. De rol van de externe accountant, revisor, commissaris wordt hierdoor nog belangrijker.

Evenwel kan elke belanghebbende derde zich steeds wenden tot de rechtbank om de vereffenaar te vervangen wegens wettige redenen. Dit biedt een grote beoordelingsvrijheid aan de rechter. Men kan hierbij denken aan niet-naleving van de benoemingsformaliteiten, gevallen waar de vereffening zich als niet-deficitair aandiende maar dat uiteindelijk wel blijkt te zijn.

Goedkeuring van verdelingsplan
Ook bij het opstellen van het plan van verdeling zal de rechter enkel nog dienen tussen te komen indien blijkt dat niet alle schuldeisers integraal betaald kunnen worden (deficitaire vereffening). Of er al dan niet sprake is van een deficitaire vereffening zal in deze fase bepaald worden op basis van het werkelijk vereffeningsresultaat.

De benoeming van de vereffenaar en de goedkeuring van het verdelingsplan dienen volledig onafhankelijk van elkaar geïnterpreteerd te worden. Het is m.a.w. niet omdat de benoeming van de vereffenaar bevestigd dient te worden door de rechtbank dat dit automatisch ook vereist is voor de goedkeuring van het verdelingsplan (en vice versa).

 

Vereffenaar

Vereffenaar als rechtspersoon
Ook de aanstelling van een natuurlijke persoon als vaste vertegenwoordiger van een vereffenaar moet worden goedgekeurd door de algemene vergadering van de te vereffenen vennootschap zelf (art. 2:83 WVV). Dit is geen exclusieve bevoegdheid van de vereffenaar-rechtspersoon zoals dit wel het geval is bij een bestuurder-rechtspersoon. De vaste vertegenwoordiger van de vereffenaar- rechtspersoon kan persoonlijk aansprakelijk gesteld worden alsof hij het mandaat van vereffenaar in eigen naam en voor eigen rekening vervult (art. 2:81 WVV verwijst daarbij naar art. 2:55 WVV, dat grotendeels overeenstemt met het oude art. 60 W.Venn.).

Belangenconflictregeling
De (gewijzigde) belangenconflictregeling van de bestuurders is ook van toepassing op de vereffenaars:

• indien er meerdere vereffenaars zijn, moet de geconflicteerde vereffenaar zijn belangenconflict meedelen aan de andere vereffenaars. Zijn verklaring m.b.t. het belangenconflict wordt opgenomen in de notulen van de vergadering. De geconflicteerde vereffenaar heeft een onthoudingsplicht en mag niet deelnemen aan de beraadslaging over die specifieke beslissingen;
• ingeval de enige vereffenaar of alle vereffenaars een belangenconflict hebben, wordt de beslissing of verrichting voorgelegd aan de algemene vergadering (of in geval van een gerechtelijke vereffening, aan de rechtbank), waarna de vereffenaar(s) de beslissing van de algemene vergadering of de rechtbank uitvoer(t)(en).

Bevoegdheden
In het WVV worden de bevoegdheden van de vereffenaar(s) op een meer uitgebreide wijze omschreven als dat het geval was in het oude Wetboek van vennootschappen. De vereffenaar is bevoegd voor alle handelingen die nodig of dienstig zijn voor de vereffening van de vennootschap. De residuaire bevoegdheid berust bij de vereffenaar. Evenwel kunnen deze bevoegdheden in de statuten, de akte van benoeming of de rechterlijke uitspraak beperkt worden. In de BV, de CV en de NV zijn dergelijke beperkingen echter niet aan derden tegenstelbaar, ook niet als ze openbaar gemaakt werden (toepassing van de Prokura-leer op de vereffenaar).

Daarnaast kan de vereffenaar een aantal handelingen die opgesomd worden in art. 2:88 WVV pas stellen na goedkeuring van de algemene vergadering. Deze bepaling is van dwingend recht.

Bijkomende stortingen aandeelhouders
Zonder machtiging van de algemene vergadering kan de vereffenaar bijkomende stortingen vragen waartoe de aandeelhouders zich verbonden hebben, indien de vereffenaar het nodig acht (i) om de schulden van de vennootschap en de kosten van vereffening te voldoen of (ii) om de gelijke behandeling van de aandeelhouders te waarborgen.

College van vereffenaars
Artikel 2:93 WVV regelt de formele werking van het college van vereffenaars zowel intern als extern. De statuten kunnen de collegiale vertegenwoordiging moduleren door een twee of -éénhandtekeningsclausule te voorzien.

 

Vergeten activa en passiva; heropening vereffening

Vergeten activa en passiva
De aandeelhouders worden door de sluiting van de vereffening van rechtswege onverdeelde eigenaars, elk voor hun deel, van alle actieve vermogensbestanddelen van de vennootschap, ook al zijn deze op het ogenblik van de sluiting van de vereffening niet gekend.

Daarnaast wordt er een aansprakelijkheid gecreëerd in hoofde van de aandeelhouders van een ontbonden BV, CV of NV voor de onbetaalde vennootschapsschulden waarvoor geen voldoende bedrag werd geconsigneerd, indien zij op het moment van de sluiting effectief kennis hadden (subjectief kwade trouw) of behoorden te hebben (objectieve kwade trouw) van het bestaan van dergelijke schulden.

Ingeval van ontbinding en vereffening in één akte zijn de aandeelhouders altijd aansprakelijk voor niet betaalde vennootschapsschulden, ongeacht of zij te kwader of te goeder trouw waren (onverminderd hun verhaal op de leden van het bestuursorgaan die het laatst in functie waren, indien de aandeelhouders te goeder trouw waren.) Deze procedure biedt immers minder waarborgen aan de vennootschapsschuldeisers, waardoor de verhoogde aansprakelijkheid gerechtvaardigd is.

Deze aansprakelijkheid is voor iedere aandeelhouder beperkt tot het bedrag gelijk aan de som van de hem terugbetaalde inbreng en zijn aandeel in het vereffeningssaldo zoals ontvangen voor of bij de sluiting van de vereffening van de vennootschapDit geldt ook voor aandeelhouders die hun aandelen hebben overgedragen vóór de sluiting van de vereffening, ten belope van de voorschotten die zij hebben ontvangen. Bij een deficitaire vereffening zullen de aandeelhouders op basis van deze bepaling dus niet aansprakelijk kunnen worden gesteld.

Heropening van de vereffening
De onbetaalde schuldeisers kunnen de heropening van de vereffening vorderen ingeval volgende voorwaarden cumulatief vervuld zijn:

• het betreft een deficitaire vereffening;
• er worden na afsluiting van de vereffening activa ontdekt. Bij ontdekking van passiva kan men zich beroepen op de aansprakelijkheid van de aandeelhouders zoals hierboven uiteengezet;
• enkel onbetaalde schuldeisers kunnen de heropening vorderen; en
• de vordering tot heropening wordt ingesteld tegen de laatst in functie zijnde vereffenaar.

De heropening is geen automatisme en wordt slechts bevolen door de rechtbank indien de waarde van het vergeten vermogensbestanddeel de kosten van de heropening overschrijdt.

Ontbinding en vereffening in één akte (zogenaamde ééndagsprocedure)

In het WVV is het mogelijk om een vennootschap te ontbinden en vereffenen in één akte waarin niet alle schulden t.a.v. derden werden terugbetaald en evenmin een voldoende bedrag werd geconsigneerd om deze te voldoen. In dat geval is wel een voorafgaandelijk schriftelijk akkoord vereist van deze schuldeisers. Bovendien moet de commissaris, of indien er geen commissaris werd benoemd, de bedrijfsrevisor of externe accountant dit schriftelijk akkoord bevestigen in zijn controleverslag.

Tevens is er een versoepeling m.b.t. de aanwezigheidsvereiste:

• BV: éénparigheid van stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde aandeelhouders voor zover zij ten minste de helft van het totaal aantal uitgegeven aandelen vertegenwoordigen.
• NV: éénparigheid van stemmen van de aanwezige of vertegenwoordigde aandelen voor zover zij ten minste de helft van het kapitaal vertegenwoordigen.